De afgelopen weken ben ik werkzaam geweest in Sierra Leone om Ebola virus diagnostiek uit te voeren. Zoals jullie allemaal vast weten heerst er sinds begin 2014 een Ebola virus uitbraak in West-Afrika, voornamelijk in Guinee, Sierra Leone en Liberia. Met ruim 27 duizend infecties waaronder 11 duizend doden is dit de grootste Ebola virus uitbraak ooit. Hier in Sierra Leone zijn we vooral bezig met het bepalen van de aanwezig/afwezigheid van Ebola virus. Ook kijken we naar het veel voorkomende malaria vanwege overlappende ziekteverschijnselen. Het gaat hierbij vooral om materiaal van overleden mensen, of zij niet toevallig aan Ebola zijn overleden. Ook krijgen wij bloed uit Ebola Treatment Centers waar Ebola verdachte patiënten behandeld worden.

Ebola foto bij blog Jurre

Médecins Sans Frontières behandelcentrum in Paynesville, Liberia. Photograph: John Moore/Getty

De grote vraagt blijft natuurlijk, hoe heeft het zo uit de hand kunnen lopen?

Om die vraag te kunnen beantwoorden moeten we eerst meer te weten komen over het infectiepatroon van Ebola. Vleermuizen worden gezien als de meest waarschijnlijk bron van het Ebola virus. Deze vleermuizen kunnen mensen direct infecteren door bijvoorbeeld de jacht en consumptie van ‘bush-meat’, waaronder vleermuizen, maar ook via een tussenliggende gastheer zoals apen (die hier ook op het menu staan). Zodra een mens geïnfecteerd raakt, treden meestal binnen 4-10 dagen de eerste symptomen op, waaronder koorts, diarree, en braken. Op dat moment is die persoon besmettelijk voor anderen. Vooral lichaamsvloeistoffen zoals bloed, urine, uitwerpselen, en braaksel zijn besmettelijk voor anderen.

En daar zit gelijk het grote probleem. In West-Afrika, maar ook in Nederland is het heel normaal dat familieleden een ziek persoon verzorgen. Tijdens het verzorgen komt de verzorger in aanraking met bijvoorbeeld bloed of braaksel, en daar zit nu juist Ebola virus in! Dus ondanks de beste bedoelingen om iemand te helpen, hielp dit het virus alleen maar om verder te verspreiden! Verder zijn begrafenisrituelen in West-Afrika erg uitgebreid, met veel mensen en fysiek contact met de overledene is heel gewoon. Het probleem hierbij is dat iemand die overleden is aan Ebola nog steeds besmettelijk is voor anderen.

Een andere probleem was dat Ebola vrij onbekend was in West-Afrika. Daardoor kon het virus weken ongezien verspreiden voordat het opgemerkt werd. West-Afrika had er nog een probleem bij, namelijk dat het Ebola virus zich ook verspreidde naar grote steden (Conakry; 1.6 miljoen mensen, Freetown; 1 miljoen mensen, Monrovia; 1 miljoen mensen). Mede door de slechte hygiëne, gebrekkige gezondheidszorg, matige infrastructuur en recent herstel van politieke onrust (burgeroorlog) heeft het Ebola virus zo om zich heen kunnen grijpen in West-Afrika.

Verschillende (internationale) gezondheidsinstanties hebben voorlichting en adviezen gegeven aan West-Afrikaanse landen in de hoop om de uitbraak onder controle te krijgen. Voorbeelden hiervan zijn; meldingsplicht voor zieken en overledenen, inrichting van gespecialiseerde behandelcentra voor Ebola patiënten, organisatie van veilige begrafenissen, contactonderzoek bij Ebola patiënten, verbieden van de consumptie van bush-meat, instellen van de avondklok, verbieden van grote bijeenkomsten, het sluiten van scholen, en de oprichting van regionale beleidscentra die toezien op bovenstaande maatregelen.

 

Ebola Poster bij blog Jurre

Ebola preventie poster hangen verspreid door verschillende West-Afrikaanse landen. Bron: Actionaid.

 

Gebrek aan kennis over infectieziekten heeft ertoe geleid dat deze uitbraak zo groot heeft kunnen worden. Kennis (via bovenstaande maatregelen) is een doorslaggevende factor in de bestrijding van de Ebola uitbraak.

“Kennis als antivirus”